HPV treft ook mannen: jaarlijks krijgen bijna 9000 Belgische mannen een diagnose van een HPV-gerelateerde kanker of aandoening (1)
Preventie is essentieel om penis-, anus-, hoofd- en halskanker en genitale wratten door HPV bij mannen terug te dringen
Brussel, 14 juni 2023 – Het Humaan Papillomavirus (HPV) treft niet enkel vrouwen, bij wie het baarmoederhalskanker kan veroorzaken. Het ligt ook bij mannen aan de basis van verschillende soorten kanker en genitale wratten. Om hier bewustwording rond te creëren publiceert MSD vandaag een dubbelinterview met prof. dr. Philip Roelandt (Gastro-enteroloog UZ Leuven) en Patrick Reyntiens (cancer survivor). Patrick kreeg enkele jaren geleden zelf de diagnose van anale kanker ten gevolge van een infectie met het Humaan Papillomavirus (HPV). HPV kan inderdaad ook bij mannen ernstige gevolgen hebben en genitale wratten en bepaalde kankers veroorzaken. Het duo roept jongens en jonge mannen dan ook op om zich te beschermen. “Als vaccins hadden bestaan toen ik jong was, had ik geen moment geaarzeld. Je moet er echt alles aan doen om je lichaam zo goed mogelijk te beschermen. Een vaccin had mij wellicht heel wat last kunnen besparen”, getuigt Patrick Reyntiens.
- Bij de brede bevolking wordt HPV vooral geassocieerd met baarmoederhalskanker, maar HPV kan ook bij mannen ernstige gevolgen hebben.
- Jaarlijks krijgen 1000 mensen in België de diagnose van een HPV-gerelateerde kanker, ongeveer een kwart daarvan zijn mannen2.
- Er bestaat, net zoals tegen andere virussen, vaccins die betere bescherming kunnen bieden tegen de gevolgen van HPV. Deze vaccins zetten het lichaam aan tot het aanmaken van antistoffen, die belangrijk zijn om het lichaam te wapenen tegen infecties en de mogelijke gevolgen hiervan.
HPV veroorzaakt bij mannen jaarlijks bijna 9000 gevallen van genitale wratten, 135 gevallen van hoofd- en halskanker, 51 gevallen van anale kanker en 25 gevallen van peniskanker3. Bij mannen worden deze kankers vaak pas later ontdekt, omdat er geen periodieke of systematische screening bij de brede bevolking gebeurt zoals bij vrouwen voor baarmoederhalskanker met het uitstrijkje. Toch worden 80% van de bevolking tijdens hun leven ooit besmet met HPV, en kan je het virus overdragen op anderen zonder het zelf te weten4. HPV kan worden overgedragen door huid-huidcontact, via besmette oppervlakten en contact met genitale, orale of anale slijmvliezen.
In België wordt aan alle vrouwen tussen 25 en 65 jaar aangeraden om zich regelmatig te laten screenen en dit standaard uitstrijkje wordt éénmaal om de drie jaar terugbetaald. Betreffende vaccinatie wordt vaccinatie in het eerste middelbaar aangeboden aan Vlaamse meisjes en jongens, bij Waalse jongeren in het tweede middelbaar. Er is ook terugbetaling voorzien voor inhaalvaccinatie bij jongens en meisjes van 12 tot en met 18 jaar. Vanaf 19 jaar kunnen vaccins ook nog toegediend worden, maar is geen terugbetaling voorzien.
Arts en patiënt trekken samen aan de kar voor HPV-preventie bij mannen
Prof. dr. Philip Roelandt is gastro-enteroloog in het Universitair Ziekenhuis Leuven. Hij werkt daarnaast ook samen met Sciensano om systematische screening bij de hoogste risicogroepen zoals HIV-positieve patiënten en patiënten na orgaantransplantatie in de steigers te zetten. Hij benadrukt wel dat dit hopelijk een overgangsmaatregel is: patiënten met een onderdrukt immuunsysteem kunnen ook op latere leeftijd baat hebben bij vaccinatie als ze nog niet in contact kwamen met bepaalde types van HPV, maar als binnen een paar jaar een volledige generatie volledig gevaccineerd zal zijn, zullen HPV-gerelateerde kankergezwellen vermoedelijk minder voorkomen.
“Tot 2019 bestond de prioriteit van de overheid uit het vaccineren van meisjes, omdat vooral baarmoederhalskanker gelinkt werd met HPV. De laatste jaren heeft de wetenschap echter uitgewezen dat mannen niet enkel drager zijn, maar ook zelf HPV-gerelateerde kankers kunnen ontwikkelen, zoals penis-, anus- en hoofd- en keelkanker. Aangezien we – anders dan bij vrouwen – veel moeilijker kunnen screenen voor voorlopers van HPV-gerelateerde kankers bij mannen, is vaccinatie voor ook jongens belangrijk. HPV is één van de enige kankers die we met behulp van screening en vaccinatie bijna volledig zouden kunnen uitroeien. We merken bij vrouwelijke HPV-gerelateerde kankers nu al dat vaccinaties van de afgelopen decennia een grote impact hebben. Als we vaccinatie bij jongens ook goed aanpakken, hoop ik door groepsimmuniteit binnen 20 jaar amper nog (voorlopers van) anale kankers te moeten behandelen”, zegt prof. dr. Philip Roelandt, als gastro-enteroloog verbonden aan UZ Leuven.
Patrick Reyntiens heeft als HIV-patiënt een verhoogd risico op HPV-gerelateerde kankers en werd goed opgevolgd in een HIV-centrum, maar werd enkele jaren geleden toch geconfronteerd met de diagnose anale kanker.
“Screening op HPV-gerelateerde kankers bij mannen is een stuk moeilijker dan bij vrouwen. Het is dus van belang voor jongens en mannen om het beschikbare vaccin te kunnen gebruiken als mogelijke bescherming. Ik werd zelf bovengemiddeld opgevolgd omdat ik een hoger risico liep, maar toch kon dat de diagnose van anale kanker niet vermijden. Iedereen heeft bovendien kans om HPV-gerelateerde kanker te ontwikkelen, niet enkel mensen met een zwakker immuunsysteem zoals ikzelf. Mocht vaccinatie bestaan hebben toen ik jong was, had ik geen moment getwijfeld. Een vaccin kan veel leed besparen”, getuigt Reyntiens.
1 Hartwig S. et al. Infect Agent Cancer 2017;12:19 ; Hartwig S. et al. Papillomavirus Research, 2015;1:90-100
3 Hartwig S. et al. Infect Agent Cancer 2017;12:19 ; Hartwig S. et al. Papillomavirus Research, 2015;1:90-100
4 Weaver BA. Epidemiology and Natural History of Genital Human Papillomavirus Infection. J Am Osteopath Assoc. 2006;106(3 suppl 1):S2 -8.